Πρόκειται για ένα ερώτημα που ακούμε συχνά να εκφράζεται από άντρες και γυναίκες που νιώθουν ότι προσπαθούν να δημιουργήσουν μια σχέση αλλά δεν μπορούν… Συχνά γνωρίζουν άτομα που τους ενδιαφέρουν αλλά οι γνωριμίες αυτές δεν ξεπερνούν κάποια ραντεβού και διαλύονται μέσα σε μέρες ή εβδομάδες αφήνοντας το αίσθημα της απογοήτευσης και της αποτυχίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι δύσκολη η συνεχής προσπάθεια που δεν αποφέρει καρπούς και η ματαίωση που την συνοδεύει. Η επανάληψη καταστάσεων και συναισθηματικών αντιδράσεων που πληγώνουν, η συσσώρευση συναισθηματικής στέρησης αλλά και η απόγνωση του να μην γνωρίζει κανείς τι φταίει και πώς μπορεί να το αλλάξει.

Τι συμβαίνει λοιπόν και η επιθυμία για τη δημιουργία μιας σχέσης δεν ευοδώνεται;

Η επανάληψη της σχέσης που είχαμε με τους γονείς μας
Στις ερωτικές σχέσεις επαναλαμβάνουμε τη σχέση που είχαμε με τους γονείς μας και, με αυτό τον τρόπο, ξαναζούμε και τις δυσκολίες ή τα αδιέξοδα που την συνόδευαν. Εάν η σχέση αυτή δεν λειτουργούσε ώστε να νιώθουμε χαρά και αναγνώριση, μοιάζει σαν να ξαναζούμε την ίδια δυσκολία και στις ερωτικές σχέσεις συσσωρεύοντας στέρηση ικανοποίησης.

Μάλιστα, εάν παρατηρήσουμε, θα προσέξουμε ότι και στη σχέση με τους γονείς, όπως και στις ερωτικές σχέσεις, υπήρχε κάτι το οποίο επιθυμούσαμε να λάβουμε -σε συναισθηματικό επίπεδο- και ποτέ δεν τα καταφέρναμε. Και τότε αναρωτιόμασταν γιατί δεν νιώθουμε όπως οι φίλοι μας, τι μας λείπει κοκ.

Βάσει αυτού, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι όταν η αγάπη και η συντροφικότητα δεν έχουν βιωθεί από την παιδική ηλικία τότε μπορεί κανείς και να μην γνωρίζει τον τρόπο αναζήτησής τους στο σήμερα, δηλαδή στις ερωτικές σχέσεις.

Η εικόνα που έχω για τον εαυτό μου/ η αυτοπεποίθηση
Είναι σημαντική η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και πώς την αξιολογούμε. Συχνά δεν συνειδητοποιούμε ότι αυτή «εκπέμπεται» και στους άλλους και περνά ως μήνυμα για να μην μας δώσουν αξία. Εάν κατά βάθος δεν πιστεύουμε ότι αξίζουμε να έχουμε μια σχέση και το διαμηνύουμε αυτό με διάφορους τρόπους, δηλαδή με τις πράξεις μας, τα λεγόμενά μας κ.ά., πώς μπορεί να το πιστέψει κάποιος άλλος για εμάς;

Συχνά, σε αυτές τις περιπτώσεις, το άτομο συζητά με τον εαυτό του με διαλόγους όπως, για παράδειγμα: «Δεν αξίζω τίποτα. Γιατί να είναι κάποια μαζί μου;», ή «γιατί να με αγαπήσει κανείς», ή «τι καλύτερο έχω εγώ από τους άλλους για να με διαλέξουν;».
Σίγουρα η εικόνα αυτή εκπέμπεται και στο κοινωνικό περιβάλλον και φαίνεται περισσότερο ως μια πρόσκληση στους άλλους για να «τρέξουν» μακριά παρά για να παραμείνουν στη σχέση.

Οι δύο παράγοντες που προαναφέρθηκαν αποτελούν τη βάση από την οποία εκκινούν επιμέρους δυσκολίες τις οποίες περιγράφουμε και αναλύουμε στη συνέχεια. Πιο συγκεκριμένα:

-Όταν δεν μπορώ να δεχτώ την αγάπη
Η πεποίθηση αυτή διαμορφώνεται όταν κανείς μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον όπου η αναζήτηση της αγάπης και η εκπλήρωσή της επιφέρουν τελικά πόνο και τα δύο αυτά συναισθήματα συνδέονται μεταξύ τους. Έτσι, το άτομο αποφεύγει την αγάπη ή τις καταστάσεις που τον φέρνουν πιο κοντά σε αυτή γιατί, τότε, αναμένει ότι θα πληγωθεί και θα πονέσει. Αυτή η συναισθηματική εμπλοκή μπορεί να τον «παγώσει» σταδιακά και να νιώθει αποστασιοποιημένος, ότι δεν τον αγγίζουν τα συναισθήματά του και ότι δεν τον νοιάζει τίποτα γενικώς.

-Οι άμυνες στη συναισθηματική εγγύτητα
Προχωρώντας στα στάδια της ζωής οι εμπειρίες μάς διαμορφώνουν και, έτσι, διαμορφώνονται και οι άμυνές μας στη συναισθηματική εγγύτητα. Εάν, για παράδειγμα, σε μια οικογένεια επικρατεί υπέρμετρη τάση εκλογίκευσης μπορεί, μεγαλώνοντας να μην έχουμε μάθει να είμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας και να νιώθουμε ότι η εμπειρία της συναισθηματικής έκφρασης και εγγύτητας μας κατακλύζει και δεν μπορούμε να την διαχειριστούμε. Ή, μπορεί να έχουμε δημιουργήσει την πεποίθηση ότι, όταν ανοιγόμαστε και εμπιστευόμαστε έναν άνθρωπο, αυτός θα μας προδώσει. Σημαντικό είναι επίσης το πώς έχουμε βιώσει τη σωματική έκφραση και το χάδι. Ήταν κάτι που μπορούσε να μας «διαπεράσει» και να μας αγγίξει ψυχικά ή ήταν απλά μια «παραβίαση» απέναντι στην οποία είχαμε ανάγκη να κλειστούμε και να αμυνθούμε;

-Ο φόβος της ισοπέδωσης της προσωπικότητας & ο φόβος της εγκατάλειψης
Εάν ένα άτομο έχει μεγαλώσει σε μια οικογένεια στην οποία οι γονείς ήταν ιδιαίτερα καταπιεστικοί και δεν άφηναν περιθώρια ανεξαρτητοποίησης στα παιδιά τους, τότε, μεγαλώνοντας, κάθε φορά που έρχεται πιο «κοντά» με έναν άλλο άνθρωπο, νιώθει άγχος και την τάση να απομακρυνθεί από τη συντροφικότητα φοβούμενος ότι ο άλλος θα κυριαρχήσει στη ζωή του. Επίσης, αν κάποιος έχει νιώσει στην παιδική του ηλικία συναισθηματικά εγκαταλελειμμένος, μπορεί κάθε φορά που απομακρύνεται ο/η σύντροφός του να νιώθει ότι τον/ην εγκαταλείπουν. Κι έτσι να γαντζώνεται από το/ η σύντροφό του.

-Φόβος παγίδευσης/ δέσμευσης
Σημαντικός αριθμός ατόμων φοβάται τη δέσμευση στις ανθρώπινες σχέσεις, πολλές φορές χωρίς να το συνειδητοποιεί κι έτσι δεν κατανοεί τους λόγους για τους οποίους δεν μπορεί να κρατήσει μια σχέση. Νιώθει έντονο άγχος έως και πανικό στην αίσθηση της δέσμευσης και φοβάται οποιαδήποτε κατάσταση έχει σταθερό και μόνιμο χαρακτήρα. Ο φόβος είναι παρόμοιος με την αίσθηση της κλειστοφοβίας: όπως ο κλειστός χώρος προκαλεί την αίσθηση του εγκλωβισμού, έτσι και η δέσμευση βιώνεται ως «παγίδευση» και το άτομο νιώθει εγκλωβισμένο ψυχολογικά. Το άγχος που βιώνεται είναι έντονο και ο ίδιος προσπαθεί να βρει τρόπους να «ξεφύγει» κυριολεκτικά από τη δυσάρεστη κατάσταση. Έτσι επέρχεται απότομη αλλαγή στη διάθεση και τη συμπεριφορά του, ο έρωτας μεταμορφώνεται σε άγχος και ο/ η σύντροφος σε ένα πρόσωπο που προκαλεί, χωρίς να φταίει σε κάτι συγκεκριμένα, δυσάρεστα συναισθήματα και τάση απομάκρυνσης/ φυγής.

-Μύθοι & στερεότυπα για τις σχέσεις
Πολλές φορές μπορεί να αναζητάμε κάτι το οποίο «δεν είμαστε» και, έτσι, είναι φυσικό και να μην βρίσκεται ποτέ ή να «χαλά» συνέχεια απλά και μόνο επειδή εξαρχής δεν ήταν κάτι το οποίο μας ταίριαζε. Με άλλα λόγια προσπαθούμε να επιλέξουμε μια σύντροφο ή να δημιουργήσουμε μια σχέση με βάση μύθους και στερεότυπα που επικρατούν αλλά που εμάς μας αποπροσανατολίζουν και, σίγουρα, δεν μας ταιριάζουν. Τελικά, μοιάζει σαν να δημιουργούμε μια σχέση αποδεκτή από αυτά τα στερεότυπα και όχι από τις ψυχικές μας ανάγκες και, έτσι, δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε μέσα σε αυτή.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να αναφερθούν και οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες που μπορεί να έχουμε, είτε από τον εαυτό μας, είτε από τον άλλον, που έχουν και πάλι ως αποτέλεσμα να αναζητούμε και να επιλέγουμε σύντροφο με λανθασμένα κριτήρια, ή, ακόμη, να λειτουργούμε στη σχέση χωρίς να την ζούμε, απλά συγκρίνοντάς την με αυτό το οποίο θα «έπρεπε» να έχουμε.

-Ο φόβος της επιτυχίας
Όσο και αν ακούγεται παράξενο, ιδιαίτερα για ανθρώπους που αναζητούν τόσο πολύ «να πετύχει» μια σχέση, πολλοί άνθρωποι νιώθουν περίεργα, άβολα, αμήχανα θα μπορούσε να πει κανείς όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά και ασυνείδητα λειτουργούν με τέτοιο τρόπο ώστε να χαλάσει αυτό που έχουν. Σαν να νιώθουν άβολα με τη χαρά, την ολοκλήρωση ή, «δεν γνωρίζουν» πώς να διαχειριστούν τη χαρά και να λειτουργήσουν μέσα σε αυτή. Έτσι, ασυνείδητα σαμποτάρουν μια σχέση προκειμένου να επανευρεθούν στα μόνιμα μονοπάτια της λύπης και της ματαίωσης…

Τι μπορεί να γίνει;
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα περισσότερα ζητήματα που προαναφέρθηκαν λειτουργούν σε ασυνείδητο επίπεδο και έτσι το άτομο δεν γνωρίζει τι ακριβώς δεν λειτουργεί σωστά και, δικαίως, αναρωτιέται γιατί του συμβαίνει διαρκώς μια επανάληψη όσων τον πληγώνουν, ενώ θέλει τόσο πολύ να λειτουργήσει καλά μια σχέση στη ζωή του. Για το λόγο αυτό, το πρώτο σημαντικό βήμα είναι η συνειδητοποίηση των εσωτερικών συγκρούσεων που βρίσκονται στη βάση των λανθασμένων επιλογών. Το άτομο πρέπει να να αναζητήσει τι είναι αυτό που τον τρομάζει στην προοπτική μιας μακροχρόνιας συντροφικής σχέσης, ποιοι είναι οι φόβοι αλλά και οι προσδοκίες του και να εντοπίσει τα μοτίβα συμπεριφοράς του που είναι υπεύθυνα για το «σαμποτάρισμα» των σχέσεων του (μπορεί, για παράδειγμα, να δηλώνει ότι επιθυμεί μια σταθερή σχέση και να επιλέγει να ερωτευτεί κάποιον που μένει σε άλλη πόλη ή χώρα ή είναι ήδη δεσμευμένο). Έτσι, σταδιακά μπορούμενα χτίσουμε μια καλύτερη σχέση καταρχάς με τον εαυτό μας πάνω στην οποία μπορεί στη συνέχεια να στηριχτεί και μια σχέση με έναν σταθερό σύντροφο.