Όλο και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα νιώθουν εξουθενωμένοι ψυχικά και σωματικά από την εργασία τους και επιστρέφουν σπίτι εκνευρισμένοι, θυμωμένοι αλλά, το πιο σημαντικό, συναισθηματικά «άδειοι», αδιάφοροι πλέον για τους επαγγελματικούς στόχους που είχαν κάποτε θέσει με ενθουσιασμό. Στον επαγγελματικό χώρο βιώνουν καθημερινά έντονη πίεση, άγχος που τους ακολουθεί σε όλες τους τις δραστηριότητες, αίσθημα ματαίωσης ότι τίποτα δεν γίνεται σωστά, ότι κανείς δεν τους καταλαβαίνει και ότι διαρκώς τους πιέζουν για περισσότερα και, μάλιστα, με τις ίδιες οικονομικές απολαβές. Παράλληλα, σε όλα αυτά, έχει προστεθεί πλέον και το άγχος της αβεβαιότητας, ότι δεν ξέρουν τι μπορεί να ακολουθήσει την επομένη και ότι μπορεί και να απολυθούν ξαφνικά χωρίς να έχει γίνει και κάποιο σοβαρό λάθος. Πράγματι, χρειάζεται υπερπροσπάθεια σε ψυχολογικό επίπεδο για να επιβιώσει κανείς σε μια τέτοια κατάσταση νιώθοντας συνήθως ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι, να παραπονεθεί, λαμβάνοντας διαρκώς το μήνυμα ότι, ίσως, θα έπρεπε να είναι και ευχαριστημένος που έχει δουλειά και δεν είναι άνεργος σε μια τέτοια εποχή.

Το εργασιακό στρες και οι επιπτώσεις του όμως είναι εκεί και επηρεάζουν σημαντικά την ψυχική και σωματική υγεία κάθε εργαζόμενου σε καθημερινή βάση. Το εργασιακό στρες αποτελεί μια χρόνια συναισθηματική διαταραχή που προκαλείται από τις συνθήκες που επικρατούν σε έναν συγκεκριμένο χώρο εργασίας και οι οποίες επιδρούν αρνητικά στην ψυχική και σωματική υγεία του ατόμου. Πολλά συμπτώματα χαρακτηρίζουν το εργασιακό στρες, όπως η κατάθλιψη, το αίσθημα χρόνιας κόπωσης, η δυσκολία συγκέντρωσης της προσοχής και λήψης αποφάσεων, η χρήση ουσιών προς υπερνίκηση του άγχους, η αϋπνία, οι συχνές απουσίες από τη δουλειά, οι εκρήξεις θυμού και οι συνεχείς διαπληκτισμοί με συναδέλφους ή προϊσταμένους, τα οικογενειακά προβλήματα και οι συγκρούσεις. Το πιο σημαντικό στοιχείο όμως αφορά τα προβλήματα υγείας που εκδηλώνονται, όπως τα καρδιολογικά, οι στομαχικές διαταραχές, οι ημικρανίες και οι πονοκέφαλοι, οι πόνοι στην πλάτη ή άλλα μέρη του σώματος κλπ. Ο εργαζόμενος στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συνειδητοποιεί τις εν λόγω επιδράσεις, και, μάλιστα, τον τρόπο με τον οποίο σταδιακά βλάπτουν την υγεία του. Συχνά, μάλιστα, ο ίδιος απαντά ότι λειτουργεί καλύτερα υπό πίεση, ή ότι έτσι έχει περισσότερη ενέργεια. Πράγματι, το αίσθημα του άγχους είναι απαραίτητο για την ενεργοποίηση και κινητοποίηση του εργαζόμενου. Αν όμως η επίδρασή του είναι παρατεταμένη, ο οργανισμός σταδιακά εξαντλείται, η απόδοση μειώνεται μέρα με τη μέρα, η ψυχική διάθεση γίνεται καταθλιπτική και, βέβαια, η υγεία διαρκώς επιβαρύνεται.

Ποια είναι τα αίτια του εργασιακού στρες;
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, όταν οι απαιτήσεις από τον εργαζόμενο ξεπερνούν τα όρια των δυνατοτήτων του, έχουν ήδη τεθεί τα θεμέλια για την εκδήλωση του εργασιακού στρες. Η ανάπτυξη όμως των σύγχρονων επιχειρήσεων και ο διαρκής ανταγωνισμός θέτουν ολοένα και υψηλότερα κριτήρια απόδοσης και επιτυχίας, ο εργαζόμενος καλείται διαρκώς να παράγει περισσότερο, σε λιγότερο χρόνο, με τις ίδιες οικονομικές απολαβές. Παράλληλα, οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις τον έχουν απομονώσει και αποξενώσει από το αντικείμενο της εργασίας του και τους συναδέλφους του. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν έρχεται ποτέ σε επαφή, δεν πληροφορείται για το τελικό αποτέλεσμα/ προϊόν της εργασίας του, δεν γνωρίζει το λόγο για τον οποίο ακολουθεί ένα συγκεκριμένο πλάνο εργασίας. Επίσης, οι αλλαγές που επιτελούνται στην αγορά εργασίας είναι ταχύτατες, ο εργαζόμενος απειλείται διαρκώς από αποσδόκητες αποφάσεις, ανακατατάξεις, απολύσεις. Ο ίδιος και η οικογένειά του βιώνουν μια συνεχή απειλή που τους εξουθενώνει ψυχικά και σωματικά.

Η αντιμετώπιση του εργασιακού στρες εστιάζει σε δύο βασικούς άξονες: στις αλλαγές που απαιτούνται στο συγκεκριμένο χώρο εργασίας και στις αλλαγές που πρέπει να επιτελέσει το ίδιο το άτομο στον εαυτό του.

Πώς μπορούν να τροποποιηθούν οι συνθήκες εργασίας σε έναν συγκεκριμένο επαγγελματικό χώρο προκειμένου οι υπάλληλοί του να λειτουργούν πιο αποδοτικά; Μήπως ο εργαζόμενος βρίσκεται πράγματι σε έναν χώρο εργασίας που δεν του ταιριάζει και πρέπει να αλλάξει προκειμένου να αποδώσει καλύτερα;
Σύμβουλοι εργασίας αναφέρουν ότι το θέμα του εργασιακού στρες αφορά την ψυχική και σωματική υγεία του εργαζόμενου, αλλά και τη βιωσιμότητα, σε κάθε επίπεδο, όλων των σύγχρονων επιχειρήσεων. Ειδικές έρευνες τονίζουν ότι το κόστος που σημειώνεται σε μια επιχείρηση από τη συνεχή απουσία υπαλλήλων λόγω άγχους/ ασθένειας, τις παραιτήσεις και την επανεκπαίδευση νεοπροσληφθέντων, τις αποζημιώσεις, αλλά, κυρίως, την απώλεια ανθρώπινου δυναμικού – γνώσεις, δεξιότητες κ.ο.κ. – είναι ανυπολόγιστο! Ίσως οι σύγχρονες επιχειρήσεις αλλά και ο κάθε εργοδότης χρειάζεται να δώσουν ιδιαίτερη προτεραιότητα σε αυτή την κατεύθυνση. Είναι, μάλλον, η πιο αποτελεσματική και «προσοδοφόρα» επένδυση που μπορούν να επιλέξουν.

Από την άλλη μεριά ο ίδιος ο εργαζόμενος πρέπει να αναρωτηθεί για την πιθανότητα να θέτει και ο ίδιος αυστηρά κριτήρια στον εαυτό του. Μήπως έχει μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό του και την απόδοσή του στη δουλειά; Μήπως κρίνει αυστηρά τον εαυτό του και δεν συγχωρεί το παραμικρό λάθος σε οποιαδήποτε ενέργειά του; Η συνειδητοποίηση αυτών των στοιχείων της προσωπικότητάς του μπορεί να τον βοηθήσει να διαχωρίσει πιο εύκολα τη θέση του στα προβλήματα που προκύπτουν καθημερινά και να εφαρμόσει ο ίδιος πιο αποτελεσματικές «τεχνικές επιβίωσης» στον επαγγελματικό του χώρο: όρια στο χρόνο απασχόλησης, επιβράβευση για την ολοκλήρωση μιας εργασίας, συχνά διαλείμματα, χαλάρωση σε στιγμές έντονου άγχους, ψυχολογική προετοιμασία στις αλλαγές που διαρκώς επιφυλάσσονται. Τέλος, η βελτίωση των προσωπικών σχέσεων με τους συναδέλφους αλλά και το «γέμισμα» των μπαταριών με προσωπικό χρόνο και προσωπικές σχέσεις αποτελούν πάντα την ενδεικνυόμενη οδό προς βελτίωση και θετικά αποτελέσματα!