Ο σύγχρονος ρυθμός ζωής, η οικονομική κρίση, ο διαρκής φόβος της ανεργίας έχουν επιβάλλει πρωτόγνωρα σκληρές συνθήκες εργασιακής απασχόλησης για κάθε εργαζόμενο. Ο μέσος όρος χρόνου εργασιακής απασχόλησης έχει ανέλθει στις 10-12 ώρες ημερησίως, οι ημέρες του σαββατοκύριακου δεν θεωρούνται πλέον απαραίτητα αργίες αλλά και ο μέσος όρος χρόνου διακοπών έχει «κατέλθει» θεαματικά στις 6-7 ημέρες ετησίως! Κάθε εργαζόμενος μοιάζει πια σαν να θεωρεί «πολυτέλεια» την ξεκούραση, την αργία, το μεσημεριανό ύπνο ή φαγητό… Μάλιστα, νιώθει και ενοχές αν κάποια μέρα δουλέψει μόνο μέχρι το μεσημέρι, ή ότι η επαγγελματική του σταδιοδρομία «υστερεί» σε σχέση με των άλλων συναδέλφων του αν εργαστεί λιγότερο κάποια μέρα!

Οι πρωτόγνωρες αυτές συνθήκες εργασιακής απασχόλησης έχουν δημιουργήσει ένα νέο «σύνδρομο» ψυχολογικής αστάθειας και απειλούμενης ψυχικής υγείας: αυτό της «ψυχικής διαταραχής λόγω έλλειψης διακοπών» (vacation deficit disorder). Είναι γεγονός ότι σήμερα ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι αναζητούν διακοπές οι οποίες … ποτέ δεν έρχονται! Οι ίδιοι βιώνουν καθημερινά πολλά ψυχοσωματικά συμπτώματα που επηρεάζουν την απόδοσή τους, όπως διαρκή αίσθηση κόπωσης και κατάθλιψης, έλλειψη ενδιαφέροντος και ενθουσιασμού για οποιοδήποτε θέμα σχετικό με την εργασία τους, φιλονικίες και συγκρούσεις με συναδέλφους στον εργασιακό χώρο αλλά και με άτομα του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος, κρίσεις υπερφαγίας ή, αντίθετα, υποσίτισης, γαστρεντερικά προβλήματα, μείωση της σεξουαλικής ορμής, αύξηση του καπνίσματος και της λήψης αλκοολούχων ποτών.

Το πιο ανησυχητικό βέβαια είναι ότι και οι ίδιοι πλέον δεν συνειδητοποιούν ή δεν παραδέχονται τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Έχουν μάθει να λειτουργούν στο χώρο εργασίας τους σε τέτοιες συνθήκες πίεσης που δεν διακρίνουν καν τα σημάδια της κόπωσης ή, αν τα διακρίνουν, δεν τα αξιολογούν σωστά. Ετσι, δεν δίνουν και την απαιτούμενη προσοχή και καταλήγουν στο σημείο να θεωρούν, αν μη τι άλλο, την ξεκούραση πολυτέλεια! Νιώθουν ενοχή όταν ζητούν διακοπές από τον εργοδότη τους και θυμώνουν με τον εαυτό τους για τη «χαμηλή» τους απόδοση όταν νιώθουν τόσο … κουρασμένοι! Σαν πράγματι να έχουν πιστέψει ότι οι διακοπές είναι κάτι παράνομο! Συχνά, μάλιστα, «συναγωνίζονται» με τους συναδέλφους τους για το ποιος εργάζεται περισσότερες ώρες και, ουσιαστικά, για «το ποιος έχει λιγότερο καλή ζωή από τον άλλον»!

Οι διακοπές όμως δεν είναι πολυτέλεια αλλά θέμα ουσιαστικής επιβίωσης και οι συνέπειες της εξάντλησης που μπορεί να επέλθει από την έλλειψη διακοπών μπορεί να αποβούν μοιραίες για τη σωματική και ψυχική υγεία. Οι ρυθμοί εργασίας είναι έντονοι και επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στο νευρικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού που τελεί σε μια διαρκή εγρήγορση. Η εγρήγορση αυτή εξασθενεί σταδιακά το ανοσοποιητικό σύστημα και εξαντλεί το σώμα θέτοντάς το σε επιρρέπεια για πολλές ασθένειες. Οι διακοπές όμως επιτρέπουν στον ανθρώπινο οργανισμό να χαλαρώσει για λίγο από την ένταση και να ξεκουράσει το νευρικό του σύστημα. Χρειάζεται όμως και αρκετός χρόνος διακοπών για να επέλθει αυτό το αποτέλεσμα. Η απομάκρυνση από τη στρεσογόνα πηγή πρέπει να διαρκεί τουλάχιστον δύο εβδομάδες για να επέλθει ένα ικανοποιητικό διάλειμμα.

Και αν όμως εξασφαλιστούν αυτές οι απαραίτητες εβδομάδες διακοπών είναι σημαντικό ο εργαζόμενος να καταφέρει να μην κουβαλήσει μαζί του, στον τόπο και το χρόνο των διακοπών του, την εργασία του! Αυτό μπορεί να συμβεί με διάφορους τρόπους: Laptop, email και παντός είδους προηγμένη τεχνολογία δεν επιτρέπουν αντικειμενικά μια ουσιαστική αποκοπή από το εργασιακό περιβάλλον. Η ίδια η εργοδοσία μπορεί επίσης να επιβάλλει μια συνεχή διαθεσιμότητα οπότε η πλήρης χαλάρωση είναι μάλλον ανέφικτη. Παράλληλα, πολλοί άνθρωποι τείνουν να αντιμετωπίζουν τις διακοπές τους όπως και τη δουλειά τους και να μεταφέρουν τους έντονους ρυθμούς εργασίας τους και στις διακοπές τους: διοργανώνουν πολλαπλές δραστηριότητες, επισκέψεις, ξεναγήσεις, κοινωνικές συναναστροφές κλπ. σε λιγοστό διαθέσιμο χρόνο, απαιτούν πάντα την τήρηση οργάνωσης και προγράμματος σε όλο το φάσμα των διακοπών τους και σίγουρα αποδιοργανώνονται και εκνευρίζονται απεριόριστα αν κάτι δεν λειτουργήσει τέλεια σύμφωνα με τις υψηλές προσδοκίες τους. Οι ίδιοι βέβαια επιστρέφουν από τις διακοπές τους εξαντλημένοι, πάντα πιο κουρασμένοι και ταλαιπωρημένοι.

Οι διακοπές προσφέρουν ξεκούραση, έμπνευση και ανανέωση, χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους, διαφυγή από τις αγωνίες της καθημερινότητας, ακόμη και την αίσθηση της ευχάριστης αναμονής για κάτι «διαφορετικό»! Επανασυνδέουν το άτομο με την ανεμελιά των παιδικών χρόνων και με την αίσθηση «ότι κάποιος άλλος φροντίζει για μένα και άρα εγώ μπορώ να αφεθώ». Οι δυνάμεις αναπληρώνονται και επέρχεται ενέργεια, ψυχική και σωματική, για να συνεχιστεί και η επόμενη σεζόν. Όλα αυτά αποτελούν δικαίωμα και όχι πολυτέλεια, για αυτό και συμβιβασμοί στο θέμα των διακοπών δεν πρέπει να γίνονται. Το κόστος της απουσίας ικανοποιητικών διακοπών στην ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων είναι σοβαρό και αθροιστικό και για αυτό πρέπει όλοι να επιδιώκουν να έχουν καλές, ευχάριστες και ξεκούραστες διακοπές!