Το άτομο με τάσεις τελειομανίας επιδιώκει να κάνει τα πάντα τέλεια, αψεγάδιαστα, χωρίς το παραμικρό λάθος, στο λιγότερο δυνατό χρόνο, με ένα άριστο αποτέλεσμα. Το σύνθημα με το οποίο ζει είναι: «Μπορώ και καλύτερα, και πιο σωστά, και πιο τέλεια»! Οι επιδόσεις του ελέγχονται πάντοτε με το μικροσκόπιο, τα κριτήριά του είναι αυστηρά, οι απαιτήσεις από τον εαυτό του εξαντλητικές και με δυσκολία χαρίζει έστω και έναν πόντο εύνοιας στην προσπάθεια που καταβάλει. Ο τρόπος ζωής που ακολουθεί του επιφυλάσσει βέβαια λιγοστές μόνο ικανοποιήσεις. Η κόπωση και η εξάντληση είναι μεγάλες, η αυτοεκτίμηση κρέμεται διαρκώς σε μια τεντωμένη κλωστή και, παραδόξως, το αποτέλεσμα είναι συχνά …μέτριο! Πράγματι, το υπερβολικό άγχος να αποφευχθεί και το παραμικρό λάθος οδηγεί συχνά σε αναπόφευκτα λάθη και μειωμένες αποδόσεις!

Ο αρνητικός τρόπος σκέψης είναι χαρακτηριστικός:

Όλα ή τίποτα!
Όλες οι εμπειρίες της ζωής χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: όλα είναι στραβά ή όλα ρόδινα! Δεν υπάρχει μέση οδός!

«Πρέπει» και όχι «θέλω»
Τα «πρέπει» καθοδηγούν την παραμικρή δραστηριότητά του. Οι επιθυμίες έχουν χαθεί δια παντός από το προσκήνιο.

Γενικεύσεις
Ένα και μοναδικό αρνητικό γεγονός αρκεί για να καταρρεύσει το όλο οικοδόμημα! Δεν υπάρχουν περιθώρια για λάθη.

Αυστηρά κριτήρια
Όλες οι επιδόσεις αξιολογούνται με αυστηρά κριτήρια! Δεν χαρίζεται ούτε ένας πόντος εύνοιας στην προσπάθεια που μεσολαβεί. Πάντα μπορεί και καλύτερα, και πιο τέλεια…

Ψυχική & Σωματική υγεία
Οι επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία είναι σημαντικές. Η τελειομανία αναφέρεται ως υπαίτια ακραίων μεταβολών της ψυχικής διάθεσης: έντονο στρες, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, κρίσεις άγχους και πανικού που οδηγούν εν δυνάμει σε βαθιά κατάθλιψη. Ειδικές έρευνες αναφέρουν αξιοσημείωτη συχνότητα τελειοθηρικών τάσεων σε καταθλιπτικούς ασθενείς. Η σωματική υγεία επίσης απειλείται από το διαρκώς αυξανόμενο άγχος και τους έντονα ανταγωνιστικούς ρυθμούς σε οποιαδήποτε ενασχόληση: ψυχοσωματικά προβλήματα (ημικρανίες, διατροφικές διαταραχές, γαστρεντερικά προβλήματα, αϋπνία κ.ά.) και καρδιακές παθήσεις αποτελούν μια μόνιμη απειλή.

Οι επιπτώσεις στις διαπροσωπικές σχέσεις είναι επίσης σημαντικές. Ο τελειομανής κρατά τις σκέψεις και τα συναισθήματά του κρυφά. Δεν θέλει οι άλλοι να γνωρίζουν τις αδυναμίες του. Η υπερευαισθησία του στην κριτική θέτει φραγμό σε κάθε οικειότητα. Τα πράγματα χειροτερεύουν όταν τα αυστηρά κριτήρια που τον διέπουν αρχίζουν να επιβάλλονται και στους άλλους. Οι άλλοι καταπιέζονται, θυμώνουν με την υπερβολή και τους έντονους ρυθμούς του και απομακρύνονται. Ο ίδιος παράλληλα νιώθει ότι χάνει την αισιοδοξία του και το κίνητρο δημιουργίας στη ζωή: αφού δεν καταφέρνει να είναι τέλειος, δεν μπορεί να είναι τίποτα! Έτσι, δεν χαίρεται ακόμη και απλές μικροαπολαύσεις της ζωής!

Παιδικά βιώματα
Το άτομο με τελειοθηρικά στοιχεία προσωπικότητας έχει μεγαλώσει συνήθως σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπήρχε εκδήλωση συναισθημάτων και ψυχική επικοινωνία και έχει μάθει να εστιάζει διαρκώς σε συγκεκριμένες δραστηριότητες και στόχους, τους οποίους προσπαθεί να εκπληρώνει «τέλεια», για να κερδίζει και την ελάχιστη προσοχή και αποδοχή των άλλων. Οι γονείς του έχουν υπάρξει και οι ίδιοι ιδιαίτερα αυστηροί με τον εαυτό τους επιβραβεύοντας κάθε επίτευγμά του και απορρίπτοντας κάθε αποτυχημένη του προσπάθεια. Για το παιδί, σε αυτή την περίπτωση, κάθε λάθος σηματοδοτούσε πάντα ένα έντονο συναίσθημα ντροπής και άγχους καθώς και φόβο ότι θα χάσει για πάντα την αποδοχή και την αγάπη των οικείων του. Έτσι ξεκίνησε και ο φαύλος κύκλος των υψηλών απαιτήσεων από τον εαυτό του, της αυστηρής κριτικής και το κυνήγι της τελειότητας, του «αλάθητου» ως μόνη διέξοδος διαφυγής από το φόβο της αποτυχίας. Για τον τελειομανή η κριτική των άλλων αποτελεί πάντα ένα μόνιμο εχθρό!

Επίλογος
Η τάση προς τελειομανία μπορεί να μεταβληθεί αν καταρχήν το ίδιο το άτομο αρχίσει να συνειδητοποιεί το «βασανιστικό» μοντέλο ζωής στο οποίο ζει. Τι κερδίζει ταλαιπωρώντας έτσι τον εαυτό του; Πώς μπορεί να θέσει ένα όριο στις υπερβολικές απαιτήσεις που έχει από τον εαυτό του; Πώς μπορεί να αντιμετωπίσει το φόβο του για την κριτική των άλλων; Τα σχόλια των άλλων αφορούν εξάλλου πάντα μόνο συγκεκριμένες πτυχές των δραστηριοτήτων του και όχι τη συνολική αξία του ως άτομο… Aυτή είναι ούτως ή άλλως πάντα αδιαπραγμάτευτη για κάθε άνθρωπο υπό οποιεσδήποτε συνθήκες!
Παράλληλα έχει μάθει να εστιάζει πάντα στο αποτέλεσμα της προσπάθειας που καταβάλλει και όχι στην απόλαυση της διαδικασίας που μεσολαβεί. Χάνει έτσι την ευκαιρία να μαθαίνει από τα λάθη του και να συνειδητοποιεί την πραγματική «χρησιμότητά» τους! Η αποτυχία είναι «δάσκαλος», λέγεται συχνά, και οι στόχοι επιτυγχάνονται πιο εύκολα όταν καταφέρνουμε να μαθαίνουμε από τα λάθη μας και να τα αξιοποιούμε σωστά. Η ζωή αποτελεί ούτως ή άλλως μια διαρκή πρόκληση και περιπέτεια. Το ταξίδι μετράει…!