Βασικοι οροι ψυχολογιας

Αγοραφοβία

H αγοραφοβία αφορά την εκδήλωση υπέρμετρου άγχους κατά την παραμονή του ατόμου σε μέρη όπου η διαφυγή θεωρείται δύσκολη, ή η παροχή βοήθειας από τρίτους μη διαθέσιμη σε περίπτωση εκδήλωσης συμπτωμάτων κρίσης πανικού. Ετυμολογικά ο όρος προέρχεται από την ελληνική λέξη «αγορά», υποδηλώνοντας το φόβο παραμονής του ατόμου σε χώρους έξω από το σπίτι ή μακριά από ένα «ασφαλές» μέρος. Τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλωθούν κατά την παρουσία σε πλήθος κόσμου, κατά την αναμονή σε oυρά, σε ταξίδι με τραίνο ή αυτοκίνητο κ.α.
Αγοραφοβία

Εκδραμάτιση

Ο όρος αναφέρεται σε κάθε αντίδραση του ατόμου, τα κίνητρα της οποίας ο ίδιος δεν είναι ακόμη σε θέση να συνειδητοποιήσει, να εκφράσει λεκτικά, να συζητήσει κοκ. Η ασυνείδητη όμως ανάγκη και επιθυμία μετατρέπονται σε δράση και εκτονώνονται μέσα από τη δράση έχοντας ως ασυνείδητο στόχο την κυριαρχία του ατόμου στους φόβους και το άγχος που τον διακατέχει.
Εκδραμάτιση

Μουσικοθεραπεία

Η μουσικοθεραπεία αναφέρεται στην εφαρμογή της μουσικής προς επιδίωξη θεραπευτικών στόχων: την επαναφορά, τη διατήρηση και τη βελτίωση της ψυχικής και σωματικής υγείας. Αφορά τη συστηματική χρήση της μουσικής, από τον ειδικό μουσικοθεραπευτή σε ένα συγκεκριμένο θεραπευτικό πλαίσιο, προς αποφορά επιθυμητών αλλαγών στη συμπεριφορά του ανθρώπου. Οι επερχόμενες αλλαγές υποβοηθούν τον πάσχοντα στην καλύτερη κατανόηση του εαυτού του, του κόσμου γύρω του, καθώς και στην εξέλιξη και προσαρμογή του σε ευρύτερα κοινωνικά δεδομένα.
Μουσικοθεραπεία

Ακροφοβία

Παθολογικός φόβος για τα ύψη.
Ακροφοβία

Ενδοβολή

Η ενδοβολή αποτελεί έναν ψυχοδυναμικό μηχανισμό άμυνας και αφορά τη διεργασία κατά την οποία ένα εξωγενές φαινόμενο παρερμηνεύεται από το άτομο ως φαινόμενο με ενδογενή προέλευση. Στις ήπιες μορφές της η ενδοβολή ισοδυναμεί με μια πρωτόγονη ταύτιση του ατόμου με σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντός του. Για παράδειγμα, τα μικρά παιδιά εσωτερικεύουν τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές των σημαντικών ανθρώπων της ζωής τους. Πολύ πριν βρεθούν σε θέση να πάρουν μια εκούσια απόφαση φέρονται σαν τη μαμά ή τον μπαμπά, σαν να έχουν «καταπιεί» αυτά τα πρόσωπα με έναν πρωτόγονο τρόπο.
Ενδοβολή

Ναρκοληψία

Η ναρκοληψία είναι μια χρόνια διαταραχή του ύπνου που χαρακτηρίζεται από μια ακατανίκητη ανάγκη του ατόμου να κοιμηθεί ακόμη και σε ακατάλληλες στιγμές, όπως, για παράδειγμα, σε ώρα εργασίας κ.α. Εάν η ανάγκη για ύπνο καταστεί ακατανίκητη τότε το άτομο μπορεί να αποκοιμηθεί για μερικά δευτερόλεπτα έως και μερικά λεπτά. Σπανιότερα, η διάρκεια του ύπνου μπορεί να φτάσει τη μία ώρα ή και περισσότερο. Τα αίτια της ναρκοληψίας είναι νευρολογικά και αποδίδονται στην ανεπάρκεια του εγκεφάλου να ρυθμίζει τους κύκλους κατά τους οποίους ο ασθενής κοιμάται ή είναι ξύπνιος.
Ναρκοληψία

Ανηδονία

Έλλειψη αίσθησης ευχαρίστησης και χαράς σε δραστηριότητες που ήταν πριν ευχάριστες. Χρειάζεται προσοχή γιατί το άτομο μπορεί να μην έχει συναισθανθεί αυτή την αλλαγή και να μην παραπονιέται γι’ αυτή. Το οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον όμως μπορεί να έχουν παρατηρήσει την αλλαγή. Πρόκειται για βασικό σύμπτωμα της κατάθλιψης.
Ανηδονία

Ενδοτικότητα

Η τάση που παρατηρείται σε άτομα να συμμορφώνονται σε διάφορες κοινωνικές επιταγές προκειμένου να αποφύγουν μια ενδεχόμενη τιμωρία ή να αποκομίσουν κάποιο όφελος, ενώ δεν ασπάζονται απαραίτητα τις επιταγές αυτές.
Ενδοτικότητα

Νευρική βουλιμία

Η νευρική βουλιμία αποτελεί μια διαταραχή της διατροφικής συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας και πρόκλησης εμετού. Το άτομο τρώει σε τακτά χρονικά διαστήματα και μάλιστα ποσότητες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που χρειάζεται, βιώνοντας παράλληλα ότι δεν ελέγχει τις ποσότητες φαγητού που καταναλώνει αλλά και το σημείο στο οποίο θα πρέπει να σταματήσει. Τη διατροφική αυτή συμπεριφορά ακολουθούν συνήθως τακτικές οι οποίες αποτρέπουν άμεσα την πρόσληψη βάρους, όπως η πρόκληση εμετού, η χρήση καθαρτικών ή διουρητικών, η αυστηρή δίαιτα κ.ά.
Νευρική βουλιμία

Άνιμα/ Άνιμους

Κατά τον Καρλ Γιουνγκ (1875-1961), ορισμένα αρχέτυπα έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη της δομής της προσωπικότητας. Το άνιμα/ άνιμους αναφέρεται στο γεγονός ότι τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες έχουν μέσα τους στοιχεία και του αντίθετου φύλου. Κάθε άντρας έχει και μια θηλυκή πλευρά και κάθε γυναίκα έχει ασυνείδητα αρσενικά χαρακτηριστικά. Το θηλυκό αρχέτυπο στον άντρα αποκαλείται άνιμα, ενώ το αρσενικό αρχέτυπο στη γυναίκα αποκαλείται άνιμους.
Άνιμα/ Άνιμους

Επιδειξιομανία

Η επιδειξιομανία αφορά έντονες σεξουαλικές φαντασιώσεις και συμπεριφορές που αφορούν την έκθεση των γεννητικών οργάνων σε ανυποψίαστο άγνωστο πρόσωπο. Σχεδόν το 100% των περιπτώσεων επιδειξιομανών είναι άντρες που εκθέτουν τα γεννητικά τους όργανα σε γυναίκες και τα θύματα είναι αποκλειστικά γυναίκες. Πολλές φορές το άτομο μπορεί να αυνανίζεται κατά τη διάρκεια της έκθεσης ή να φαντασιώνει ότι εκθέτει τα γεννητικά του όργανα.
Επιδειξιομανία

Παλινδρόμηση

Η παλινδρόμηση είναι ένας ψυχοδυναμικός μηχανισμός άμυνας σύμφωνα με τον οποίο το άτομο ασυνείδητα υιοθετεί τρόπους και συμπεριφορές μιας άλλης ηλικίας και ενός άλλου αναπτυξιακού σταδίου προκειμένου να αντιμετωπίσει συναισθηματικά ένα ψυχοτραυματικό γεγονός. Για παράδειγμα, κάθε γονέας έχει παρατηρήσει το παιδί του να υιοθετεί συνήθειες από ένα προηγούμενο στάδιο όταν είναι κουρασμένο ή πεινασμένο, ή όταν πρέπει να αντιμετωπίσει μια νέα κατάσταση που το αγχώνει ιδιαίτερα.
Παλινδρόμηση

Αντιμεταβίβαση

Η αντιμεταβίβαση αφορά τη συναισθηματική αντίδραση του ψυχοθεραπευτή/ αναλυτή στον ασθενή και το ασυνείδητο υλικό που του προβάλλει. Η αντιμεταβίβαση θεωρείται πάντα παρούσα σε μια ψυχοθεραπευτική διαδικασία, επηρεάζει καθοριστικά την πορεία μιας αναλυτικής ψυχοθεραπείας και η ερμηνεία αυτής χρησιμοποιείται ως βασικό θεραπευτικό εργαλείο προκειμένου να βοηθήσει το θεραπευόμενο στην καλύτερη κατανόηση και συνειδητοποίηση της συμπεριφοράς του και της προέλευσής της.
Αντιμεταβίβαση

Εποχική κατάθλιψη

Πρόκειται για έναν συγκεκριμένο τύπο κατάθλιψης (SAD, Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή) που οφείλεται στη μειωμένη έκθεση στο φως κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Το άτομο εκδηλώνει πεσμένη διάθεση, χαμηλά επίπεδα ενεργητικότητας και αυξημένες ανάγκες για ύπνο και φαγητό.
Εποχική κατάθλιψη

Παραλήρημα

Κατάσταση νοητικής σύγχυσης που χαρακτηρίζεται από ανησυχία, ερεθισμό, δυσκολία συγκέντρωσης της προσοχής, διαταραχή της ομιλίας και της αίσθησης προσανατολισμού στο χώρο, το χρόνο αλλά και του τι συμβαίνει τώρα επί της πραγματικότητας. Παρατηρείται σύγχυση των συνειδητών διεργασιών και συχνά παραληρητικές ιδέες και παραισθήσεις.
Παραλήρημα

αποθησαυρισμός

Ο αποθησαυρισμός εντάσσεται στο φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών και αναφέρεται στη συσσώρευση αντικειμένων που είναι συνήθως άχρηστα στο συλλέκτη τους. Ο πάσχων δηλώνει αδυναμία να «αποχωριστεί» αυτά τα αντικείμενα και έντονο άγχος σε περίπτωση που πιεστεί να το κάνει αυτό.
Αποθησαυρισμός

Εφαψιομανία

Η εφαψιομανία κατατάσσεται στις σεξουαλικές παρεκκλίσεις ή παραφιλίες και αφορά επαναλαμβανόμενες και επίμονες σεξουαλικές φαντασιώσεις και συμπεριφορές που περιλαμβάνουν άγγιγμα και τρίψιμο με μη-συγκατατιθέμενο άτομο. Οι συγκεκριμένες σεξουαλικές φαντασιώσεις, επιθυμίες και συμπεριφορές προκαλούν σημαντική δυσφορία και διαταραχή στην κοινωνική, εργασιακή, ή άλλη σημαντική παράμετρο λειτουργικότητας του ατόμου. Η δράση αυτή λαμβάνει χώρα σε μέρη όπου υπάρχει πολυκοσμία ή όπου η διαφυγή θα ήταν εύκολη αν ο δράστης γινόταν αντιληπτός, π.χ. σε λεωφορεία σε ώρες αιχμής, σε υπόγειους σιδηρόδρομους, σε πεζοδρόμια πολυσύχναστων δρόμων.
Εφαψιομανία

Παραπραξίες

Οι παραπραξίες αποτελούν έναν όρο της ψυχανάλυσης και αφορούν μικρά λάθη της συμπεριφοράς μας, όπως είναι οι παραδρομές της γλώσσας, η λησμοσύνη γνωστών ονομάτων, η τοποθέτηση αντικειμένων σε λάθος μέρος κοκ., που φαίνονται εκ πρώτης όψεως αθώα ή τυχαία, συχνά όμως υποδηλώνουν τα ασυνείδητα αισθήματά μας, τις σκέψεις, τις συγκρούσεις, τις επιθυμίες μας κλπ., για πρόσωπα ή καταστάσεις που μας έχουν ενοχλήσει.
Παραπραξίες

Αποπροσωποποίηση

Άτομα που έχουν βιώσει την αίσθηση της αποπροσωποποίησης περιγράφουν ότι αισθάνθηκαν σαν να ήταν «διασπασμένα» από το σώμα τους και τον ίδιο τους τον εαυτό. Οι αισθήσεις του σώματος, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές τους σαν να μην ανήκαν στους ίδιους, αλλά σε ένα «τρίτο πρόσωπο». Η αίσθηση του περιβάλλοντος γύρω τους ήταν θολή και ασαφής. Η αίσθηση της αποπροσωποποίησης επέρχεται σε στιγμές έντονου άγχους το οποίο επιδεινώνει περαιτέρω τα συμπτώματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν είναι δυνατή η ανάκληση στη μνήμη αυτών που είδαν ή βίωσαν όσο ένιωθαν σαν ένα «τρίτο πρόσωπο».
Αποπροσωποποίηση

Ηδονοβλεψία

Η ηδονοβλεψία αφορά την παρακολούθηση σεξουαλικής δραστηριότητας που διαδραματίζεται μεταξύ άλλων ατόμων με συνοδό σεξουαλική διέγερση. Προκειμένου η παρακολούθηση αυτή να χαρακτηριστεί ως παρεκκλίνουσα θα πρέπει να αφορά παρακολούθηση ανυποψίαστων ατόμων, συνήθως ξένων, που είναι γυμνά ή επιδίδονται σε σεξουαλική δραστηριότητα, και να αποσκοπεί στη σεξουαλική διέγερση. Ο ηδονοβλεψίας συνήθως δεν επιζητά σεξουαλική επαφή με το άτομο το οποίο παρακολουθεί.
Ηδονοβλεψία

Παρενδυσιακός φετιχισμός

Ο παρενδυσιακός φετιχισμός χαρακτηρίζεται από έντονες, σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις και συμπεριφορές του ατόμου που αφορούν την ένδυση με ρούχα του αντίθετου φύλου. Ένα άτομο που εκδηλώνει παρενδυσιακό φετιχισμό δεν είναι απαραίτητα ομοφυλόφιλο. Μπορεί να είναι ετεροφυλόφιλο αλλά να έχει την ανάγκη να ντύνεται με ρούχα του αντίθετου φύλου προκειμένου να διεγερθεί σεξουαλικά κατά τη συνεύρεση με άτομο του αντίθετου φύλου. Πέρα από αυτό όμως ο ίδιος δεν αμφισβητεί γενικότερα το ρόλο και τις συμπεριφορές που απορρέουν από το φύλο του.
Παρενδυσιακός φετιχισμός

Αρχέτυπα

Κατά το Γιουνγκ, τα περιεχόμενα του συλλογικού ασυνειδήτου αποκαλούνται αρχέτυπα και αποτελούν πρωτότυπα, αυθεντικά μοντέλα, βάσει των οποίων άλλα όμοια πράγματα διαμορφώνονται και διαπλάθονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Ο ίδιος μελέτησε πολλά σημαντικά αρχέτυπα, όπως αυτό της «μάνας», της «γέννησης», του «θανάτου», της «μητέρας γης», του «Θεού» κλπ. Πολύπλοκα αρχέτυπα εντοπίζονται σε όλα τα μυθολογικά και θεολογικά συστήματα. Κατά το Γιουνγκ, ορισμένα αρχέτυπα έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη της δομής της προσωπικότητας. Αυτά είναι: η περσόνα (ή προσωπείο), η άνιμα/ άνιμους, η σκιά και ο εαυτός.
Αρχέτυπα

Ηχολαλία

Η χωρίς νόημα επανάληψη λέξεων ή φράσεων, έτσι όπως έχουν λεχθεί από κάποιον άλλον.
Ηχολαλία

Περσόνα

Κατά τον Κ. Γιούνγκ, η περσόνα αφορά περισσότερο ένα είδος "συμβιβασμού" που κάνει το άτομο μεταξύ των απαιτήσεων του εξωτερικού περιβάλλοντος και των εσωτερικών ψυχικών αναγκών και ιδιαιτεροτήτων του. Δημιουργείται, έτσι, ένα είδος επίπλαστης προσωπικότητας ή μάσκας που "φορά" προκειμένου να αντεπεξέλθει στις σχέσεις του με τους άλλους και τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής.
Περσόνα

Αυτισμός

O αυτισμός κατατάσσεται στην κατηγορία των εκτεταμένων εξελικτικών διαταραχών, μια κατηγορία νευρολογικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από σοβαρή και εκτεταμένη βλάβη σε αρκετούς τομείς της εξελικτικής ανάπτυξης του παιδιού. Eμφανίζονται δυσλειτουργίες σε τρεις βασικούς τομείς της ανθρώπινης συμπεριφοράς: την κοινωνική αλληλεπίδραση (μη αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά, προτίμηση για μοναχική απασχόληση, απουσία ικανότητας μίμησης κ.ά.), την επικοινωνία (απουσία ή καθυστερημένη ανάπτυξη της ικανότητας για ομιλία, μη ικανότητα διατήρησης μιας συνομιλίας κ.ά.) και τη φαντασία (εμμονή σε επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα, απουσία συμβολικού παιχνιδιού κ.ά.)
Αυτισμός

Ιδεοληψία

Οι ιδεοληψίες είναι ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις που «εισβάλλουν» επαναληπτικά και επίμονα στο μυαλό του πάσχοντα χωρίς ο ίδιος να το θέλει. Οι σκέψεις αυτές είναι συνήθως ξένες προς την προσωπικότητά του, έχουν δυσάρεστο περιεχόμενο και προκαλούν έντονο άγχος και δυσφορία. Παρόλα αυτά, ο ίδιος τις αναγνωρίζει ως προϊόν δικής του σκέψης και προσπαθεί να αντισταθεί σ' αυτές μέσω άλλων σκέψεων ή ενεργειών, χωρίς όμως πάντα να τα καταφέρνει.
Ιδεοληψία

Πλασέμπο

Το φαινόμενο πλασέμπο αναφέρεται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας ασθενής παρουσιάζει βελτίωση της πάθησής του ενώ λαμβάνει ένα ανενεργό φάρμακο, δηλαδή μια ουσία χωρίς πραγματική δράση για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Τα σκευάσματα πλασέμπο χρησιμοποιούνται ευρέως σε ιατρικές μελέτες για τη σύγκριση της αποτελεσματικότητας των φαρμάκων σε μια συγκεκριμένη πάθηση.
Πλασέμπο

Αυτοτραυματισμός

Ο αυτοτραυματισμός αφορά την πρόκληση βλαβών/τραυματισμών στο ίδιο μας το σώμα σκόπιμα. Μπορεί να αναφερόμαστε σε συμπεριφορές όπως το κόψιμο, το κάψιμο με θερμά αντικείμενα, το χτύπημα του κεφαλιού, το τράβηγμα μαλλιών, το σπάσιμο οστών κ.ά. Το άτομο που αυτοτραυματίζεται βιώνει πολύ έντονα συναισθήματα τα οποία δεν μπορεί να διαχειριστεί και να εκφράσει. Όταν η πίεση αυτή αυξάνει σε υπέρμετρο βαθμό, ο αυτοτραυματισμός μπορεί να αποτελεί και το μοναδικό τρόπο έκφρασης του ψυχικού πόνου αλλά και της ανάγκης για βοήθεια.
Αυτοτραυματισμός

Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Αγχώδης διαταραχή σύμφωνα με την οποία το άτομο «παγιδεύεται» σε μια σειρά επαναληπτικών σκέψεων (ιδεοληψίες) και συμπεριφορών (ψυχαναγκαστικές πράξεις) που, αν και δίχως νόημα ακόμη και για τον ίδιο, προκαλούν μεγάλη δυσφορία και είναι δύσκολο να ξεπεραστούν.
Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Προβολή

Η προβολή αποτελεί έναν ψυχοδυναμικό μηχανισμό άμυνας σύμφωνα με τον οποίο το άτομο αποδίδει («προβάλλει») σε ένα άλλο πρόσωπο ή πρόσωπα ιδέες, συναισθήματα, κίνητρα που έχει το ίδιο, αλλά που του δημιουργούν άγχος καθώς δεν μπορεί να τα αποδεχτεί ως κομμάτια του εαυτού του.
Προβολή

Βραχυπρόθεσμη μνήμη

Η βραχυπρόθεσμη μνήμη είναι το σύστημα μνήμης στο οποίο οι πληροφορίες διοχετεύονται αμέσως μετά τη λήψη τους από τα αισθητήρια όργανα. Εκεί παραμένουν για μικρό χρονικό διάστημα, της τάξεως των 15-30 δευτερολέπτων, προσωρινά αποθηκευμένες αλλά σε ενεργή μορφή, άμεσα διαθέσιμες για  επεξεργασία και περαιτέρω λειτουργία της μνημονικής λειτουργίας. Η χωρητικότητα της βραχυπρόθεσμης μνήμης είναι μικρή, 7 ± 2 στοιχεία.
Βραχυπρόθεσμη μνήμη

Κατατονία

Η κατατονία είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ψυχοκινητικά προβλήματα. Επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο κινείται/ στέκεται με ένα φυσιολογικό ή μη τρόπο.
Κατατονία

Προσωποαγνωσία

Η προσωποαγνωσία (face blindness) είναι μια διαταραχή που προκαλεί δυσκολία ή μη ικανότητα αναγνώρισης προσώπων ή χαρακτηριστικών του προσώπου ενός ατόμου.
Προσωποαγνωσία

Γλωσσολαλιά

Η γλωσσολαλιά αναφέρεται σε μια πνευματική κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο μπορεί να αρχίσει να εκφέρει ακατανόητες λέξεις, φράσεις, ή να φαίνεται σαν να ομιλεί μια άγνωστη γλώσσα, συνήθως κατά τη διάρκεια έντονης θρησκευτικής διέγερσης. Παρόλα αυτά η γλωσσολαλιά εμφανίζεται και ως σύμπτωμα ψυχιατρικών διαταραχών, της σχιζοφρένειας και της μανιοκαταθλιπτικής ψύχωσης, αλλά και ως σύμπτωμα ειδικών νευρολογικών διαταραχών.
Γλωσσολαλιά

Καταφασία

Διαταραχή του λόγου κατά την οποία ο πάσχων επαναλαμβάνει την ίδια λέξη ή φράση ή ακόμη και σειρά λέξεων χωρίς αυτές να σχηματίζουν απαραίτητα μια κατανοητή πρόταση. Η καταφασία δεν κατατάσσεται ως διαταραχή αλλά ως σύμπτωμα για τη διάγνωση της σχιζοφρένειας.
Καταφασία

Συγκαλυμμένη κατάθλιψη

Η κάλυψη της κατάθλιψης με άλλες εκδηλώσεις και συμπεριφορές που φαινομενικά δεν σχετίζονται με την εν λόγω διαταραχή.
Συγκαλυμμένη κατάθλιψη

Γραφολογία

Η γραφολογία μελετά και αναλύει τον τρόπο γραφής ενός ατόμου και βάσει αυτού σκιαγραφεί το χαρακτήρα του. Οι αρχές και τα συμπεράσματα της γραφολογίας βασίζονται στο γεγονός ότι το χέρι που γράφει, και κατ’ επέκταση ολόκληρη η διαδικασία της γραφής, ελέγχεται από τον εγκέφαλο. Η γραφολογία χωρίζεται σε δύο κλάδους: τη δικαστική γραφολογία της οποίας αντικείμενο είναι η πιστοποίηση της πατρότητας ενός κειμένου ή μίας υπογραφής και στην αναλυτική, της οποίας αντικείμενο είναι η σκιαγράφηση της προσωπικότητας του γράφοντος.
Γραφολογία

Κλεπτομανία

Η κλεπτομανία εντάσσεται στην ευρύτερη διαγνωστική ομάδα των Διαταραχών Ελέγχου της Παρόρμησης και αφορά την αδυναμία αντίστασης του ατόμου στην παρόρμηση που το καταβάλει να κλέψει αντικείμενα, ενδύματα κλπ. τα οποία δεν χρειάζεται για προσωπική χρήση ή άλλη οικονομική απολαβή. Η ικανοποίηση και η ευχαρίστηση άλλωστε προέρχονται από τη συγκεκριμένη πράξη που διαπράττεται και όχι από το συγκεκριμένο αντικείμενο που αποκομίζεται.
Κλεπτομανία

Συλλογικό ασυνείδητο

Όρος της αναλυτικής ψυχολογίας (Κ. Γιούνγκ). Το συλλογικό ασυνείδητο αποτελεί μέρος του ασυνειδήτου και εμπεριέχει μνημονικά ίχνη κοινά σε όλο το ανθρώπινο είδος. Τα περιεχόμενα του «συλλογικού ασυνειδήτου» αποκαλούνται «αρχέτυπα» και αποτελούν πρωτότυπα, αυθεντικά μοντέλα, βάσει των οποίων άλλα όμοια πράγματα διαμορφώνονται και διαπλάθονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
Συλλογικό ασυνείδητο

Δερματιλλομανία

Πρόκειται για την επαναλαμβανόμενη ενασχόληση του ατόμου με το δέρμα του σε σημείο που να προκαλεί πληγές σε διάφορα σημεία του σώματός του. Μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε σοβαρή βλάβη των ιστών.
Δερματιλλομανία

Κοινωνική φοβία

Η κοινωνική φοβία χαρακτηρίζεται από επίμονο και έντονο φόβο του ατόμου να βρεθεί σε θέση γελοιοποίησης, ταπείνωσης ή αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις ή συνθήκες στις οποίες το ίδιο νιώθει εκτεθειμένο στην κριτική και αξιολόγηση των άλλων. Παράλληλα, ο ίδιος αναγνωρίζει ότι ο συγκεκριμένος φόβος είναι υπερβολικός ή παράλογος, παρ’ όλα αυτά «αποφεύγει» συστηματικά οποιαδήποτε κατάσταση τον φέρνει στη δύσκολη αυτή θέση ή την «υπομένει» με άγχος και έντονη αίσθηση ενόχλησης.
Κοινωνική φοβία

Σχιζοφασία

Ο όρος σχιζοφασία δηλώνει τη γλωσσική αποδιοργάνωση στη σχιζοφρένεια. Πρόκειται για μια γλωσσική "σαλάτα" όπου δημιουργούνται ακατάληπτες λέξεις (νεολογισμοί) και η οποία καταλήγει σε ένα δυσνόητο ή ακατανόητο λόγο.
Σχιζοφασία

Διάσχιση

Η διάσχιση κατατάσσεται στις πρωτογενείς (πρωτόγονες) ψυχικές αμυντικές διεργασίες και αφορά τη διάσχιση-διαφοροποίηση του συναισθήματος από το τραυματικό γεγονός που έχει συμβεί. Έτσι, το άτομο προστατεύεται από οδυνηρά συναισθήματα και δεν συνθλίβεται η ικανότητά του να αντιμετωπίσει το τραυματικό γεγονός.
Διάσχιση

Κολεόσπασμος

Ο κολεόσπασμος (κολπικός σπασμός) κατατάσσεται στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες και ορίζεται ως έντονος ακούσιος σπασμός του εξωτερικού τριτημορίου του κόλπου που επιφέρει ως αποτέλεσμα τη μη εφικτή διείσδυση του πέους στον κόλπο της γυναίκας. Η γυναίκα δεν ελέγχει με κανέναν τρόπο αυτό το μυϊκό σπασμό που δεν είναι παρά ένα αντανακλαστικό. Οι σπασμοί είναι συχνοί και επαναλαμβανόμενοι και αποτελούν σοβαρό εμπόδιο για την επίτευξη της σεξουαλικής πράξης. Η γυναίκα, παρόλα αυτά, συνήθως ανταποκρίνεται σε σεξουαλικό ερεθισμό, αλλά εκφράζει έντονο φόβο έως και αποφυγή για τη στιγμή της διείσδυσης κατά την ερωτική επαφή.
Κολεόσπασμος

Σχολική φοβία

Η σχολική φοβία αφορά τη διστακτικότητα ή έντονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο λόγω του έντονου και παράλογου φόβου του για κάποιες πτυχές της σχολικής ζωής, ή του φόβου αποχωρισμού από τη μητέρα και το οικογενειακό περιβάλλον.
Σχολική φοβία

Σωματική δυσμορφία

H Διαταραχή Σωματικής Δυσμορφίας (Body Dysmorphic Disorder, BDD) κατατάσσεται πλέον στην κατηγορία των Ιδεοψυχαναγκαστικών Διαταραχών (DSM 5, 2013) και αναφέρεται στις έμμονες σκέψεις και τις ψυχαναγκαστικές πράξεις του ατόμου σχετικά με ένα σημείο της εξωτερικής του εμφάνισης που αντιλαμβάνεται ως «άσχημο», αφύσικο, αντιαισθητικό ή και …τρομακτικό.
Διατ. σωματικής δυσμορφίας

Μανιακό επεισόδιο

Σύμπτωμα της Διπολικής διαταραχής που συνοδεύεται από υπέρμετρα ανεβασμένη/ διεγερμένη διάθεση του ατόμου, αυξημένη δραστηριότητα και υπερκινητικότητα, διογκωμένη αυτοεκτίμηση με μία αίσθηση υπερεκτίμησης των ικανοτήτων και της αξίας του εαυτού, μειωμένη ανάγκη για ύπνο, ταχύτατη εκφορά του λόγου και γρήγορη σκέψη που πετάγεται από το ένα θέμα στο άλλο.
Μανιακό επεισόδιο

Τριχοτιλλομανία

Η τριχοτιλλομανία χαρακτηρίζεται από επίμονο τράβηγμα των μαλλιών ή τριχών από διάφορα μέρη του σώματος με αποτέλεσμα την απώλεια αυτών. Εντάσσεται στις ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές ενώ μέχρι πρόσφατα θεωρείτο διαταραχή παρόρμησης.  
Τριχοτιλλομανία

Διπολική διαταραχή

Η διπολική διαταραχή (ή μανιοκατάθλιψη) αποτελεί μια ψυχική ασθένεια που προκαλεί ακραίες αλλαγές της ψυχικής διάθεσης. Ο πάσχων μπορεί κατά καιρούς να αισθάνεται πολύ ευτυχισμένος, γεμάτος ενέργεια και να νιώθει ότι μπορεί να κάνει τα πάντα. Όταν βρίσκεται σε αυτή την ψυχική κατάσταση είναι δυνατόν να μην θέλει καν να ξεκουραστεί. Η ψυχική αυτή κατάσταση ονομάζεται μανία. Σε άλλες χρονικές περιόδους μπορεί να νιώθει μεγάλη λύπη και κατάθλιψη. Όταν βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση δεν θέλει να κάνει τίποτα. Οι δύο αυτές φάσεις, η μανία και η κατάθλιψη, αποτελούν τις δύο χαρακτηριστικές ψυχικές καταστάσεις της διπολικής διαταραχής
Διπολική διαταραχή

Mεταβίβαση

Η μεταβίβαση αποτελεί βασική έννοια και τεχνική στην ψυχαναλυτική θεραπεία και αφορά τη συναισθηματική αντίδραση του θεραπευόμενου στον αναλυτή του. Ο θεραπευόμενος ασυνείδητα "μεταβιβάζει" στον αναλυτή του συναισθήματα που βιώνει για άλλα σημαντικά πρόσωπα της ζωής του. Για παράδειγμα, ο θυμός που υπάρχει για τη μητέρα "μεταφέρεται" και βιώνεται στο πρόσωπο του αναλυτή. Η μεταβίβαση μπορεί να είναι θετική ή αρνητική. Η ερμηνεία αυτής όμως αποτελεί βασική τεχνική της ψυχαναλυτικής θεραπείας βάσει της οποίας ο θεραπευόμενος συνειδητοποιεί και κατανοεί σημαντικές πτυχές των συναισθημάτων του και της συμπεριφοράς του.
Mεταβίβαση

Τρομώδες Παραλήρημα

Το τρομώδες παραλήρημα (Delirium Tremens, DT) αποτελεί ένα οξύ οργανικό ψυχοσύνδρομο που εμφανίζουν οι χρόνιοι αλκοολικοί μετά την απότομη διακοπή χρήσης αλκοόλ. Μπορεί να εκδηλωθεί σε περιπτώσεις χρόνιου αλκοολισμού, καθώς επίσης και σε περιπτώσεις λοίμωξης, τραυματισμού στο κεφάλι, κακής διατροφής ή αφυδάτωσης καθώς επίσης και σε περιπτώσεις απότομης διακοπής χρήσης ηρεμιστικών φαρμάκων. Η κλινική εικόνα συνίσταται κυρίως από έντονη ανησυχία, άγχος, αποπροσανατολισμό, σύγχυση, εφιάλτες, οπτικές και ακουστικές ψευδαισθήσεις, πυρετό, εφίδρωση και άλλα συμπτώματα του αυτόνομου νευρικού συστήματος (ταχυκαρδία και υπέρταση).
Τρομώδες Παραλήρημα

Δραματοθεραπεία

Η Δραματοθεραπεία αποτελεί μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που χρησιμοποιεί το δράμα και την εγγενή δραματουργική ικανότητα του ανθρώπου ως βασικά εργαλεία διερεύνησης των αναγκών του αλλά και δημιουργίας μιας διορθωτικής εμπειρίας. Μέσα από τη δραματοποίηση ο θεραπευόμενος μπορεί να «δει» και να παρατηρήσει ένα θέμα ή ένα πρόβλημα που συζητείται στην ομάδα από μια απόσταση ασφαλείας και να εντοπίσει ευκολότερα εναλλακτικές λύσεις για τον ίδιο αλλά και για τους άλλους συμμετέχοντες στην ομάδα. Παράλληλα, έχει τη δυνατότητα να «παίξει» και να λειτουργήσει δημιουργικά και καλλιτεχνικά.
Δραματοθεραπεία

Μετάθεση

Η μετάθεση κατατάσσεται στις δευτερογενείς (υψηλότερης τάξης) ψυχικές αμυντικές διεργασίες και αναφέρεται στην αλλαγή της κατεύθυνσης μιας ορμής, ενός συναισθήματος, μιας έγνοιας ή μιας συμπεριφοράς από το αρχικό ή φυσικό της αντικείμενο σε κάποιο άλλο, επειδή η αρχική κατεύθυνση προκαλεί έντονο άγχος.
Μετάθεση

Υπεραναπλήρωση

Ψυχοδυναμικός μηχανισμός άμυνας που χαρακτηρίζεται από υπερβολή στην προσπάθεια του ατόμου (συνειδητά ή ασυνείδητα) να καλύψει μια πραγματική ή φανταστική σωματική ή ψυχολογική αδυναμία μέσα από την επίτευξη τελειότητας σε μια άλλη παράμετρο της ζωής του.
Υπεραναπλήρωση

Δυσαρθρία

Η δυσαρθρία, που σημαίνει δυσκολία στην άρθρωση, προκαλείται από νευρομυϊκές ανωμαλίες των οργάνων που εμπλέκονται στην παραγωγή της ομιλίας. Πρόκειται για διαταραχή του ελέγχου των μυών που είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή της ομιλίας. Οφείλεται σε βλάβες του περιφερειακού ή του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Δυσαρθρία

Μετατραυματικό στρες

Το μετατραυματικό στρες αφορά την ψυχολογική κατάσταση που βιώνει ένα άτομο που έχει ζήσει ένα τραυματικό γεγονός που απείλησε άμεσα την ψυχική και σωματική του ακεραιότητα. Τέτοια γεγονότα μπορεί να αφορούν φυσικές καταστροφές, πολέμους, δυστυχήματα ή άλλου είδους άγριες επιθέσεις κ.ά. Τα άτομα που υποφέρουν από μετατραυματικό στρες συχνά ξαναζούν την τραυματική εμπειρία και έχουν φλας μπακ από το γεγονός. Τα συμπτώματα που βιώνουν μπορεί να είναι τόσο έντονα που έχουν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή τους.
Μετατραυματικό στρες

Φετιχισμός

Ο φετιχισμός κατατάσσεται στις σεξουαλικές παρεκκλίσεις ή παραφιλίες και αφορά επαναλαμβανόμενες και επίμονες σεξουαλικές φαντασιώσεις, επιθυμίες και συμπεριφορές που περιλαμβάνουν τη χρήση ειδικών αντικειμένων ως ερεθίσματα με σκοπό τη σεξουαλική διέγερση και ευχαρίστηση (π.χ. γυναικεία εσώρουχα). Οι σεξουαλικές αυτές φαντασιώσεις, επιθυμίες και συμπεριφορές προκαλούν σημαντική δυσφορία και διατάραξη της κοινωνικής, εργασιακής ή άλλης σημαντικής δραστηριότητας του ατόμου.
Φετιχισμός

Δυσπαρευνία

Η δυσπαρευνία κατατάσσεται στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες και αφορά συχνό και επαναλαμβανόμενο αίσθημα πόνου στην περιοχή των γεννητικών οργάνων πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη σεξουαλική επαφή. Πιο συχνή είναι η αναφορά πόνου κατά τη διάρκεια της επαφής. Η δυσπαρευνία εκδηλώνεται πιο συχνά σε γυναίκες, βιβλιογραφικά δεδομένα όμως αναφέρουν και περιπτώσεις αντρών με σχετικά συμπτώματα.
Δυσπαρευνία

Μεταψυχολογία

Η μεταψυχολογία αφορά υπό μια έννοια τη φιλοσοφική μελέτη της ψυχολογίας. Μια συστηματική προσπάθεια εντοπισμού και περιγραφής "αυτού" που βρίσκεται πέρα από τα επιστημονικά δεδομένα και τους νόμους της ψυχολογίας.
Μεταψυχολογία

Φοβία

Η φοβία αφορά έναν ακούσιο και εξαιρετικά έντονο έως παράλογο φόβο για μια κατάσταση ή ένα αντικείμενο το οποίο δεν απειλεί άμεσα το άτομο τη δεδομένη στιγμή. Παράλληλα, το ίδιο το άτομο συνειδητοποιεί ότι ο φόβος του είναι παράλογος, δεν είναι, όμως, σε θέση να ελέγξει τις αντιδράσεις του και το άγχος που βιώνει. Αποφεύγει οποιαδήποτε κατάσταση ή συγκυρία θα μπορούσε να τον φέρει σε επαφή με το φοβικό αντικείμενο και διαφοροποιεί άμεσα τη συμπεριφορά του προκειμένου να μην εκτεθεί σε αυτό.

Φοβία

Δυσπραξία

Αναπτυξιακή διαταραχή συντονισμού που σχετίζεται με το σχεδιασμό και τη διεκπεραίωση κινητικών δραστηριοτήτων , ή με την ανάπτυξη δεξιοτήτων που αφορούν την κίνηση.
Δυσπραξία

Μετουσίωση

Ψυχοδυναμικός μηχανισμός άμυνας που χαρακτηρίζεται από τη μεταστροφή (υπό την έννοια του εξευγενισμού ή της εξύψωσης) μη αποδεκτών ενορμήσεων - σεξουαλικών και επιθετικών - σε κανάλια που είναι περισσότερο αποδεκτά σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Έτσι, για παράδειγμα, η επιθετικότητα μπορεί να μετουσιώνεται σε ανταγωνιστικά αθλήματα, η μη αποδεκτή σεξουαλικότητα σε καλλιτεχνία κοκ.
Μετουσίωση