Τα άτομα που εκδηλώνουν συμπτώματα ΙΨΔ εκφράζουν συχνά δυσκολίες ή και δυσλειτουργίες στη σεξουαλική τους ζωή. Αρχικά, ένα βασικό στοιχείο που υποκρύπτεται στην ΙΨΔ είναι το άγχος, στοιχείο που οπωσδήποτε επηρεάζει σημαντικές παραμέτρους μιας σχέσης σε θέματα εγγύτητας, ασφάλειας αλλά και σεξουαλικής λειτουργίας. Το άγχος μπορεί να δημιουργήσει αγωνία απόδοσης κατά τη σεξουαλική επαφή, μπλοκαρίσματα έκφρασης και ανοίγματος σε διάφορα επίπεδα, μειωμένη ερωτική επιθυμία, δυσκολία διέγερσης και οργασμού, αποφυγή/ φόβο για το σεξ. Παράλληλα, τα άτομα που πάσχουν από ΙΨΔ εκδηλώνουν συχνά έμμονες ιδέες και ψυχαναγκαστικές/ τελετουργικές πράξεις. Σχετικά με τη σεξουαλική λειτουργία, σημαντικά προβλήματα δημιουργούνται από την εκδήλωση αηδίας στη σκέψη ή και κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Μάλιστα, το αίσθημα αηδίας και αποστροφής μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό αν το άτομο πάσχει από έμμονες ιδέες περί μικροβίων/ μολύνσεων/ ασθενειών (π.χ. μικρόβια που σχετίζονται με το σώμα και τις σεξουαλικές εκκρίσεις), σεξουαλικής βίας (π.χ. βιασμός, κακοποίηση) ή περί θρησκείας (π.χ. αμαρτωλή ή απαγορευμένη σεξουαλική συμπεριφορά).

Η κοινωνική φοβία ή το κοινωνικό άγχος χαρακτηρίζονται από έντονο φόβο του ατόμου να βρεθεί σε θέση γελοιοποίησης, ταπείνωσης ή αμηχανίας ή σε συνθήκες στις οποίες νιώθει εκτεθειμένο στην κριτική και αξιολόγηση των άλλων. Ο ίδιος συστηματικά «αποφεύγει» οποιαδήποτε κατάσταση τον φέρνει στη δύσκολη αυτή θέση ή την «υπομένει» με άγχος και έντονη αίσθηση ενόχλησης. Το «άγχος αναμονής» είναι επίσης έντονο και μπορεί να φτάσει τα όρια του πανικού. Έτσι αποφεύγει όσο μπορεί τις κοινωνικές συναναστροφές αλλά και το ξεκίνημα ερωτικών σχέσεων που μπορεί να του διακινήσει άγχος σε διάφορα στάδια της γνωριμίας: από την αρχική γνωριμία/ φλερτ μέχρι τη σεξουαλική επαφή (ιδιαίτερα την πρώτη φορά). Η σκέψη βρίσκεται διαρκώς επικεντρωμένη σε μια επικριτική στάση και αξιολόγηση: «Θα αποτύχω…», «πώς φαίνομαι;», «δεν θα τα πάω καλά…» κοκ. Λόγω του έντονου αυτού άγχους μπορεί να εκδηλωθεί η σεξουαλική δυσλειτουργία με τη μορφή της στυτικής δυσλειτουργίας ή της πρόωρης/ ανασταλμένης εκσπερμάτισης. Στο σημείο αυτό όμως πρέπει να τονιστεί ότι η δυσλειτουργία αυτή συχνά ξεπερνιέται όταν το ζευγάρι προχωρήσει από τα πρώτα στάδια της γνωριμίας σε μια αίσθηση οικειότητας και εγγύτητας. Τότε επικρατεί εμπιστοσύνη, ασφάλεια και οι δύο σύντροφοι μπορούν να εκφραστούν με μεγαλύτερη ευκολία συναισθηματικά, χωρίς ταραχή και άγχος αποτυχίας.

Τα αίτια της πρόωρης εκσπερμάτισης είναι σχεδόν πάντα ψυχολογικά, είτε πρόκειται για μαθησιακά, είτε για βαθύτερα ψυχολογικά αίτια.
Στην περίπτωση των μαθησιακών αιτιών ο άντρας για διάφορους λόγους έχει «μάθει», από τις πρώτες μάλιστα σεξουαλικές του εμπειρίες, να μην ελέγχει το ρεφλέξ της εκσπερμάτισης, με άλλα λόγια να μην αναγνωρίζει επακριβώς τα αισθητηριακά ερεθίσματα που προηγούνται της εκσπερμάτισης. Αυτό συμβαίνει πολλές φορές από άγνοια αλλά και από το άγχος με το οποίο λειτουργεί εκείνη τη στιγμή και το οποίο δεν τον έχει βοηθήσει μέχρι τώρα να μάθει να τα αναγνωρίζει έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχει καλύτερα την εκσπερμάτισή του.
Τα βαθύτερα ψυχολογικά αίτια αναφέρονται σε ασυνείδητα στοιχεία της προσωπικότητας του άντρα που και ο ίδιος πολλές φορές δεν συνειδητοποιεί αλλά μπορεί να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη σεξουαλική του λειτουργία. Σύμφωνα με αυτά, ο άντρας που έχει πρόωρη εκσπερμάτιση νιώθει ασυνείδητα έντονη αμφιθυμία απέναντι στη γυναίκα και βαθιά μέσα του επικρατεί μια σύγκρουση σχετικά με το κατά πόσο επιθυμεί πραγματικά να της προσφέρει σεξουαλική ικανοποίηση. Τα αμφιθυμικά αυτά συναισθήματα βρίσκουν διέξοδο και συμβολική έκφραση στο σύμπτωμα της πρόωρης εκσπερμάτισης με το οποίο τελικά προκαλεί απογοήτευση, ματαίωση και ταλαιπωρία στη γυναίκα.
Η δυναμική της σχέσης μεταξύ των δύο συντρόφων παίζει επίσης σημαντικό ρόλο και μια αρνητική/ καταστροφική σχέση και αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο συντρόφων μπορεί κάλλιστα να «γεννήσει» ένα πρόβλημα πρόωρης εκσπερμάτισης που να «εξυπηρετεί» διάφορους σκοπούς στη σχέση, όπως, για παράδειγμα, η πρόωρη εκσπερμάτιση να αποτελεί μια «δικαιολογία» για να αποφεύγει ο ένας τον άλλον, μια προσπάθεια επιβολής ελέγχου στη σχέση κ.ά.

Τα σεξουαλικά προβλήματα διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες, τις παραφιλίες (ή σεξουαλικές παρεκκλίσεις) και τις διαταραχές ταυτότητας φύλου (τρανσεξουαλισμός). Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες χαρακτηρίζονται από διαταραχή της σεξουαλικής λειτουργίας. Πρόκειται για δυσλειτουργίες που δεν επιτρέπουν στο άτομο τη σεξουαλική ευχαρίστηση ή, ακόμη, σε ορισμένες περιπτώσεις, και την οποιαδήποτε σεξουαλική επαφή. Αντιθέτως, στις παραφιλίες η σεξουαλική λειτουργικότητα είναι καλή και ευχάριστη, επέρχεται όμως διαφοροποίηση του αντικειμένου και του σεξουαλικού σκοπού/ στόχου της ερωτικής πράξης. Το σεξουαλικό αντικείμενο προτίμησης διαφέρει και το άτομο μπορεί να διεγείρεται από ερεθίσματα ή καταστάσεις που δεν ερεθίζουν την πλειοψηφία των ατόμων. Τέλος, στις διαταραχές ταυτότητας φύλου το άτομο μπορεί να βιώνει έντονη και επίμονη δυσφορία σχετικά με το ανατομικό (βιολογικό) του φύλο και έντονη έως επίμονη επιθυμία να αποτελέσει μέλος του αντίθετου φύλου.